گروهی از اخترشناسان بین‌المللی موفق شدند که فاصله‌ي دقیق کهکشان راه‌شیری تا کهکشان همسایه‌مان٬ ابر ماژلانی بزرگ را به‌دست آورند. 
-8ستاره‌ی دوتایی کمیاب در ابر ماژلانی بزرگ. امتیاز تصویر: eso
تقریباً پس از ده سال تلاش مدوام و پژوهش‌های فراوان گروهی از اخترشناسان بین‌المللی موفق شدند که فاصلهی دقیق کهکشان راه‌شیری تا کهکشان همسایه‌مان٬ ابر ماژلانی بزرگ را به‌دست آورند. به نقل از رصدخانه‌ی جنوبی اروپا٬ این اندازه‌گیری جدید به درک ما از نرخ انبساط عالم – ثابت هابل- کمک شایانی خواهد کرد. علاوه بر این گامی رو به جلو برای فهم بیشتر طبیعت انرژی تاریک که مسبب شتاب انبساط عالم است برداشته شده است. این گروه اخترشناسی برای این اندازه‌گیری از رصدخانه‌ی لاسیلای ESO در شیلی و رصدخانه‌های دیگر در سراسر جهان بهره گرفته شده است.
در ابتدا منجمان با اندازه‌گیری فواصل نزدیک‌تر مقیاسی برای عالم در نظر گرفتند. پس از آن به روش شمع‌های استاندارد متوسل شدند که به این ترتیب موفق شدند تا فواصل بسیار دورتر را اندازه‌گیری کنند. اما اندازه‌ها آن‌چنان دقیق نبودند. تا پیش از این فاصلهی ابر ماژلانی بزرگ٬ یکی از نزدیک‌ترین کهکشان‌ها به ما در هاله‌ای از ابهام قرار داشت. از آن‌جایی که ما از ستاره‌های این کهکشان برای اندازه‌گیری فواصل کهکشان‌های دورتر استفاده می‌کنیم٬ پس بسیار مهم است که اندازه‌ی فاصلهی خودمان تا این کهکشان را بدانیم.
اما منجمان با مطالعه‌ی دقیق رده‌ی خاصی از یک ستاره‌ی دوتایی موفق شدند تا به یک مقدار بسیار دقیق دست یابند. آن‌ها فاصلهی ابر ماژلانی بزرگ از کهکشان ما را ۱۶۳٫۰۰۰ سال نوری اعلام کردند.
یکی از سرپرست‌های گروه در این‌باره می‌گوید: « من بسیار خرسندم زیرا صدها سال است که منجمان در تلاش برای یافتن فاصلهی دقیق ابر ماژلانی از راه‌شیری بوده‌اند. این کار بی‌نهایت دشوار بود اما ما موفق شدیم مسأله را حل کنیم و به پاسخی دست یابیم که فقط ۲ درصد خطا دارد.»
پیشرفتی که در محاسبه‌ی فاصلهی ابر ماژلانی بزرگ حاصل شده است روی به‌دست آوردن فواصل به کمک ستاره‌های قیفاووسی نیز تأثیر به‌سزایی دارد. این ستاره‌های درخشان و تپنده به عنوان شمع‌های استاندارد استفاده می‌شوند و به کمک آن‌ها می‌توان فاصلهی کهکشان‌های دورتر را نیز اندازه‌گیری کرد و در پی آن نرخ انبساط عالم- ثابت هابل- را نیز محاسبه کرد. این پژوهش می‌تواند پایه و اساسی برای بررسی دروترین کهکشان‌های عالم باشد که با تلسکوپ‌های فعلی این امر امکان‌پذیر است. بنابراین فاصلهی بسیار دقیقی که تا ابر ماژلانی بزرگ به‌دست آمده است می‌تواند خطای محاسبات فواصل کیهانی را به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش دهد.
منجمان برای محاسبه‌ی فاصلهی ابرماژلانی بزرگ از از یک جفت ستاره‌ی کمیاب که به نام دوتایی‌های گرفتی شناخته می‌شوند بهره گرفتند. هنگامی که یکی از این ستاره‌ها از مقابل دیگری می‌گذرد٬ روشنایی کلی‌شان افت می‌کند. وقتی که به پشت ستاره‌ی دیگر می‌رود میزان افت در روشنایی تغییر می‌کند.
منجمان با دقت تغییرات روشنایی را پی‌گیری کردند و همچنین سرعت مداری ستاره‌ها را محاسبه کردند. و به این ترتیب اندازه٬ جرم و برخی اطلاعات مداری دیگر ستاره را نیز پیدا کردند. وقتی این اطلاعات را با داده‌های دقیقی از روشنایی و رنگ ستاره‌ها ترکیب کنند حاصل آن «اندازه‌ی بسیار دقیق فواصل» خواهد بود.
این روش قبلاً هم استفاده می‌شد اما فقط برای ستاره‌های داغ. اما اکنون برای نخسیتن بار ۸ دوتایی گرفتی بسیار کمیاب پیدا شدند که ستاره‌های همگی آن‌ها غول سرخ است و سردترند. این ستاره‌ها به‌دقت مطالعه و بررسی شدند که سرانجام دقیق‌ترین اندازه‌گیری را تا به امروز حاصل کردند. یکی از اعضای پژوهش می‌گوید: « رصدخانه‌ی جنوبی اروپا مجموعه‌ی خوبی از تلسکوپ‌های و ابزارهای رصدی را در اختیار این پروژه گذاشت. برای مثال ابزار HARPS یکی از دقیق‌ترین ابزارها در سنجش سرعت مداری ستاره‌های کم‌نور است و ابزار SOFI نیز برای محاسبه‌ی دقیق روشنایی ستاره‌ها در نور فروسرخ بسیار به‌کارآمد است.»
-منبع:canot.ir
