فضاپیمای دوقلوی گریل GRAIL، نخستین نقشه‌ی دقیق از میدان گرانشی ماه را آماده کردند؛...
فضاپیمای دوقلوی گریل GRAIL، نخستین نقشه‌ی دقیق از میدان گرانشی ماه را آماده کردند؛ نقشه‌ای که جزئیات بی‌نظیری درباره‌ی ترکیبات و ساختار داخلی ماه در اختیار دانشمندان می‌گذارد. این نقشه در واقع نخستین نقشه‌ای است که از میدان گرانشی جسمی سماوی تهیه می‌شود. این نقشه به درک بهتر شکل‌گیری و تکامل سیاره‌های سنگی منظومه‌ی شمسی کمک می‌کند. نقشه‌ی میدان گرانشی فراوانی ویژگی‌هایی مانند ساختارهای تکتونیک، آتشفشان‌ها، قله‌های مرکزی گودال‌ها و دهانه‌های برخوردی و بسیاری از گودال‌های کاسه‌مانند را در ماه نشان می‌دهد. اطلاعات گریل نشان می‌دهد که میدان گرانشی ماه شبیه هیج یک از سیارات دیگر در منظومه‌ی شمسی نیست.
ماریا زوبر، پژوهشگر اصلی این مأموریت از مؤسسه‌ی تکنولوژی ماساچوست می‌گوید: «آن‌چه که این نقشه به نوعی به ما می‌گوید، بیشتر از آن چیزی است که درباره‌ی هر جرم آسمانی دیگری می‌دانیم. میدان گرانشی ماه زیر پوسته‌اش قرار دارد و هنگامی‌که ما متوجه‌ی تغییری در میدان گرانشی بشویم، می‌توانیم این تغییر را با ویژگی‌های دیگری مانند گودال‌ها، کوه‌ها و شیارهای سطح ماه تطبیق دهیم».
زوبر معتقد است که میدان گرانشی ماه، در واقع گزارشی دقیق از برخوردها را در خود ضبط کرده است، برخوردهایی که از ویژگی‌های اصلی سیاره‌های سنگی است. این به اصطلاح گزارش شواهدی از شکاف‌های عمیق داخل پوسته در خود دارد. یکی از مواردی که این نقشه نشان می‌دهد این است که تراکم بخش‌های مرتفع پوسته‌ی ماه کم‌تر از آن حدی است که پیش از این تصور می‌شد. این حجم کم با اطلاعاتی که آخرین فضاپیمای آپولو در اوایل دهه‌ی ۱۹۷۰ به دست آورده بود هم‌خوانی دارد.
مارک وایزوریک، Mark Wieczorek یکی دیگر از پژوهشگران مأموریت گریل از درباره‌ی یافته‌های جدید این فضاپیما می‌گوید: «با این اطلاعات ما دریافتیم که ضخامت پوسته‌ی ماه چیزی بین ۳۴ تا ۴۳ کیلومتر است که تقریباً ۱۰ تا ۲۰ کیلومتر نازک‌تر از آن‌چیزی است که پیش از این تصور می‌شد. با این ضخامت، به نظر می‌رسد که ترکیبات قسمت‌های عمده‌ای از ماه مانند زمین باشد. این اطلاعات از این نظریه پشتیبانی می‌کنند که ماه در واقع از موادی شکل گرفته است که طی برخوردی عظیم، در اوایل شکل گیری منظومه‌ی شمسی، از زمین به بیرون پرتاب شده‌اند».
دو فضاپیمای گریل در حین گردش به دور ماه برای تنظیم فاصله‌اشان از همدیگر از امواج رادیویی استفاده می‌کنند. هنگامی‌که آن‌ها گرانشی ضعیف‌تر یا قوی‌تر را دریافت می‌کنند که به علت مشخصه‌هایی مانند کوه‌ها، گودال‌ها یا جرم‌های پنهان‌شده زیر سطح ماه ایجاد شده است، فاصله‌ی بین دو فضاپیما به آرامی تغییر می‌کند.
دانشمندان از افت میدان گرانشی استفاده می‌کنند تا ساختارهای کوچک‌تر و نازک‌تری را ثبت کنند که شاید در داده‌های پیشین دیده نشده‌اند. در داده‌های جدید مجموعه‌ای از ساختارهای بلند،خطی و بی‌قاعده با طول چند صد کیلومتر که به‌طور مورب در سطح وجود دارند آشکار شده است. این ساختارها نشان‌دهنده‌ی رگه‌هایی بلند و نازک از ماگمای سفت‌شده یا ساختارهایی نهر مانند در سطح ماه‌اند. ساختارهای نهرمانند یکی از قدیمی‌ترین ساختارهای ما هستند و شناخت بیشتر آن‌ها به درک بهتر روزهای نخست شکل‌گیری ماه کمک می‌کند. اطلاعات جدید دریافتی از گریل هنوز در حال بررسی بیشتر هستند.
فضاپیمای دوقلوی گریل در سال ۲۰۱۱/۱۳۹۰ پرتاب شد و دو فضاپیما با نام‌های جزر Ebb و مد Flow در نزدیکی قطب‌ها در مداری تقریباً دایره‌ای در ارتفاع ۵۵ کیلومتری از سطح ماه قرار گرفتند.
-منبع:canot.ir
